Chuyện kể thêm

Khi tham quan các chùa thuộc dòng Lâm Tế, tuy đã đọc trước các tài liệu biết thiền sư đầu tiên đem thiền dòng Lâm Tế từ Trung Hoa về Nhật là thiền sư Vinh Tây.

Nhưng chúng tôi cũng có đôi thắc mắc không biết trước đó thì sao.

Sau nhờ ghé Viện Bảo Tàng Nhật, tìm được quyển Zen Master of Japan, ngay trong chương 1 có nói về điều này, nhưng như vậy thiền vào Nhật Bản quá trễ, khi đã chia các tông phái.

Thiền Tông bắt đầu truyền vào Nhật Bản từ tăng Kakua (Giác A 覺阿 [1142-?]) đến Trung Hoa vào thời Tống, học thiền với dòng Lâm Tế. Trước đó Sư thuộc dòng Thiên Thai ở núi Tỉ Duệ (Mount Hiei比叡山- Hiei-zan), phía Bắc Kyoto.

Sư đến Trung Hoa năm 1171, học với thiền sư Hui-yüan (Hạt Đường Huệ Viễn 瞎堂慧遠1103–1176), phái Dương Kỳ. Sư được ấn khả và trở về Nhật năm 1175. Tuy Sư truyền bá thiền tại Nhật nhưng không được thành công lắm.

Khi biết được vậy đọc lại hành trạng thiền sư Hạt Đường Huệ Viễn, mới thấy nơi đó có ghi: “Có vị Tăng Nhật Bản tên Giác A, thông Thiên Thai giáo và các sách, hay nói các thứ tiếng. Ban đầu đến yết kiến Sư tỏ ra rất lanh lợi, Sư đem Thiền tông chỉ dạy. Giác ở ba năm liền đốn ngộ làm tụng đầu cơ trình Sư. Nhân đây có phái thiền truyền sang Nhật Bản.” [TSTH 3]

Trong Góp Nhặt Cát Đá, Đỗ Đình Đồng dịch, truyện "Một nốt nhạc thiền", kể về Sư.

Sư có 5 bài thơ, xin ghi lại đây, mời huynh đệ chuyển ngữ ra tiếng Việt giúp.

FIVE ENLIGHTENMENT POEMS 
by 覺阿 Kakua (1142-?)
In: ZEN POEMS OF CHINA & JAPAN: The Crane's Bill
Translated by Lucien Stryk and Ikemoto Takashi [池本喬, 1906-1980] with the assitance of Takayama Taigan [高山泰巌, 1933-1998], Zen Master
Anchor Books, Doubleday & Co., Inc., Garden City, New York, 1973. pp. 49-51.

76

Satori seekers make me sick!
Those that find it are deluded.
The old gimlet on Vulture Mountain—laughable.
Over my shoulder flies the broken ladle.

—Kakua, 12 c.

77

I've crossed the sea after Truth.
Knowledge, that snare, must be defied.
Here and there, I've worn out heaps of sandals.
Now—moonlit water in the clear abyss.

—Kakua

78

Forgetting mind, its complications,
My hand is free. The All appears.
I use devices, simultaneously.
Look—a halo penetrates the Void.

—Kakua

79

How can I tell what I've seen?
Fall, stand—it's clear at once.
Wearing my cowl backwards, I
Trample the old path. And the new.

—Kakua

80

Fisting, shouting like a petty merchant,
Saying yes, no: quicksand.
Cease pointing, explaining. Keep quiet.
There: now hear the flutist coming home?

—Kakua

Sa Thạch Tập (Shaseki-shu) của Thiền sư Muju (Vô Trụ), người Nhật sống vào thế kỷ mười ba. Vào năm 1971 Đỗ Đình Đồng dịch, lấy tên “Góp Nhặt Cát Đá”.

Trong Góp Nhặt Cát Đá, bản dịch có tên “Một nốt nhạc thiền”.

After Kakua visited the emperor he disappeared and no one knew what became of him. He was the first Japanese to study Zen in China, but since he showed nothing of it, save one note, he is not remembered for having brought Zen into his country.

Kakua visited China and accepted the true teaching. He did not travel while he was there. Meditating constantly, he lived on a remote part of a mountain. Whenever people found him and asked him to preach he would say a few words and then move to another part of the mountain where he could be found less easily.

The emperor heard about Kakua when he returned to Japan and asked him to preach Zen for his edification and that of his subjects.

Kakua stood before the emperor in silence. He then produced a flute from the folds of his robe, and blew one short note. Bowing politely, he disappeared.

Bản dịch:

MỘT NỐT NHẠC THIỀN

Sau khi Kakua diện kiến Nhật hoàng, không ai biết sư thế nào. Sư là người Nhật đầu tiên đến Trung hoa học Thiền, nhưng vì sư không biểu lộ điều gì, chỉ trừ một nốt nhạc duy nhất, người ta không nhớ sư có mang Thiền về quê hương.

Kakua viếng Trung quốc và nhận được chánh giáo. Khi ở Trung quốc sư không hành cước mà chỉ thiền định liên tục. Sư sống trong một ngọn núi hẻo lánh. Khi nào có người tìm thấy sư và yêu cầu chỉ dạy, sư chỉ nói một vài lời và dời đi chỗ núi khác, nơi khó tìm thấy hơn.

Hoàng đế nghe nói về Kakua, khi sư trở về Nhật, liền yêu cầu sư dạy Thiền để khuyến thiện nhà vua cũng như quần thần.

Kakua đứng trước nhà vua, im lặng. Rồi từ trong tăng bào, sư lấy ra một cây sáo và thổi lên một tiếng ngắn. Sau khi cúi đầu lễ bái, sư biến mất.